Uzun Hasan Hayatı

Doğum:1423

Ölüm:1478

Hüküm süresi:1453 – 1478  (25 yıl)

Ünvanı:Uluğbey, Han

Başkent:Diyarbakır, Tebriz

İmparatorluğu:Akkoyunlu İmparatorluğu

Aslında Uzun Hasan bir devlet kurucusu değildir. Onu konu almamın sebebi 1467 yılında devleti tekrar toparlaması ve devletini bir imparatorluk şekline getirmesidir. Uzun Hasan,Oğuzların Bayındır boyundan gelmiş bir hükümdardır. Müslüman bir devlet olmalarına karşın Türk töresi ve Şaman kültürünü devlet bünyesinde yaşatmaya devam etmiştir.

Uzun Hasan önceleri tahtta olan amcalarına isyan ederek yavaş yavaş onları kendine bağlamayı başarır. İsyan etmesinin sebebi ise devletin parçalanıyor ve yönetilemiyor olmasındandır. Hatta bu nedenden dolayı Erzincan ve Van gölü çevresi Şah İsmail’in eline geçince Uzun Hasan ordusunu alıp bu bölgeyi yağmalar. 1453 yılında Malazgirt hakimi Kasım beyi yenilgiye uğratır ve nihayet Uzun Hasan’ın abisi Diyarbakır’ı bırakınca Uzun Hasan şehri ele geçirir ve tahta geçer.  Uzun Hasan 1458 yılında Trabzon Rum imparatorluğu kralının kızıyla evlenince Anadolu bundan büyük zarar gördü.

Çünkü yabancı gelin Uzun Hasan’ı kışkırtmış ve Osmanlı ile savaşmasına neden olmuştu. Uzun Hasan, Trabzon Rum imparatorluğu’nun Osmanlı devleti’ne ödeyeceği 30.000 altın’dan vazgeçilmesi ve Kayseri bölgesi ile çeyiz olarak verilmiş diğer hediyeleri istedi. Fatih Sultan Mehmet bunu bizzat halledeceğini belirtti. Ve tabi ki beklenilen oldu iki Türk devleti anlaşamaz ve savaşa tutuşurlar. Akkoyunlu devleti böylece Munzur dağlarında Osmanlı devleti’ne yenilir. Yine de Uzun Hasan, Osmanlı devleti’ne annesini yollayarak iki devlet arasındaki husumeti bitirir. Aynı zamanda müttefikleri olan Trabzon rumları 1461 yılında Osmanlı devleti tarafından tarih sahnesinden kaldırılır.

Uzun Hasan ilerleyen Osmanlı’ya karşı siyaset izler ve Gürcistan’ın bir kısmını Memlükler’den Harput’u, alır ve 1467 yılında Karakoyunlu devleti’ne son vererek Azerbeycan ve Irak’ıda topraklarına katar. Fakat Uzun Hasan 1470 yılında dalalet içine düşer Karamanoğlu beyliğini Osmanlı’ya karşı kışkırtır. Venedik ve birçok avrupa ülkesinden Osmanlı’ya karşı savaşmak için silah ve mühimmat ister. Avrupa’lılar bunu kabul ederken Fatih’te bu olayı dikkatle takip ediyordu. Hristiyan donanması akdeniz’e çıkarma yapınca artık Osmanlı savaşmak zamanı geldiğini söyler. 11 Ağustos 1473 yılında Akkoyunlu ve Osmanlı Otlukbeli’nde karşı karşıya gelir. Tarihteki belki en büyük savaşlandandır Otlukbeli savaşı. Her iki kumandan da Türk’tü hemde biri Kayı boyundan biri Bayındır boyundan. Her ikisi de çok iyi donanımlı ve zekiydi. Fakat Fatih Sultan Mehmet bu savaşın galibi çıktı. Uzun Hasan ordusu dağılınca savaş meydanından kaçar. 

1477′de başkenti Diyarbakır’dan Tebriz’e taşımak zorunda kaldı. Gürcistan valileri kendine isyan edince bu bölgeyi tekrar kendi devleti’ne bağladı. Fakat gürcistan ona yaramamış ve hastalanmasına neden olmuştu. 1478 yılının ocak ayında hastalığa yenik düşerek vefat eder. Şuan hala Tebriz’de bulunan ve kendi yaptırmış olduğu Nasriyye medresesinde yatmaktadır. Kendisinden sonra yerine oğlu Halil Mirza Bey geçmiştir. Aynı zamanda Uzun Hasan’ın kız kardeşi başka bir Türk devleti olan Safevi devleti’nin kurucusu olan Şah İsmail’in annesidir. Ayrıca Uzun Hasan’ın sadece lakabı Uzun’dur. Aslında kendisi 1.65-1.70 boylarında orta boylu bir insandır. 

Bir önceki yazımız olan Türkistan Coğrafyası başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.