Siyasetnamelerde Padişahların Vasıfları

Hem edebiyat hem de tarih bilimi için en önemli kaynaklardan olan siyasetnameler toplumların gelenek ve kültürel birikimlerini yansıtan eserler olarak bilinirler. Bu bakımdan devletlerin de kendi devirlerinde yaşanan olaylar ve devlet adamlarının özellikleri siyasetnamelerde anlatılır. Böylece hem bir tavsiye hem de yol gösteren bir eser olarak kabul edilirler.

Siyasetnameler adı üstünde siyaset konulu eserlerdir. Devletlerin teşkilatları, devleti yönetenler, işleyişler ve önemli olaylar siyasetnamelerde kendilerine yer bulur. Osmanlı Devleti’nde de siyasetname türü büyük ilgi gören eserler arasında yer almıştır. Padişahların fikri yapıları ve devlet yönetimi ile ilgili görüşleriyle verdikleri kararlar, fermanlar siyasetnamenin konularını oluşturmaktadır.

Siyasetnamelerde esas üzerinde durulan kişiler devleti yönetenlerdir. Özellikle padişahların adaletle hükmetmesi ve adil bir idare şekline sahip olmalarının gerektiği siyasetnamelerde sıkça bahsedilen konulardandır. Kurulan ve idare edilen devletlerin bu şekilde daha güçlü olabileceği ifade edilir. Adaletle hükmedilen halkın sosyal refahının da son derece gelişmiş olacağı belirtilir.

Padişahta Olması Gereken Özellikler

Siyasetnameler padişahların sahip olması gereken özelliklerini sıralayarak bu noktada önemli bir rehber niteliği taşırlar. Bu bakımdan padişah adaylarında ve padişahı belirleyecek kişilerde bu özelliklerin aranması devletin bekası açısından önem taşımaktadır. Bu çerçevede bir padişahın dürüst, ciddi, olgun, sözünde duran, hikmet sahibi, adil ve cesur olması gerekir. Bunlarla birlikte iftiradan kaçınan, yalan ve diğer kötü meziyetlerden uzak olmalıdır.

Padişah idaresi altındaki diğer devlet adamları arasında ve halkı içerisinde adaleti gözeterek hükmetmelidir. Her kararı sadece kendisi değil istişare ile almalı diğer devlet adamlarının ve ilim ehli insanların görüşlerine önem vermelidir. Halkı yakından takip etmeli sıkıntıda olanların sürekli yardımına koşmalı ve kendisini adeta bir hizmetçi gibi görerek halkıyla iç içe yaşamalıdır.

Zulüm, adam kayırma, haksızlık, korkaklık, hayasızlık vb. kötü özellikler devlet adamlarında ve padişahlarda bulunmamalı bunun yanında halkın refahını yükseltecek hizmetlerle devletine hizmet etmelidir. Konulan vergiler adil olmalı zalim bir şekilde toplanmamalı ve halk ezilmemelidir. İsraftan kaçınmak devlet adamının en önemli meziyetlerinden biri olmalıdır. Eğlence ve dinlenme noktasında aşırıya kaçmamalı ilim ve sanat ehli insanları her zaman savunmalı ve korumalıdır.

Siyasetname Türüne Örnekler

Yukarıda belirtildiği üzere bir devletin nasıl yönetilmesi gerektiği ve devletin başındaki padişahın nasıl bir yapıya sahip olması siyasetnamelerde belirtilmektedir. Bu çerçevede özellikle edebiyat alanında üzerinde çokça durulan seyahatnameler önemli birer belge niteliği taşır. Bu çerçevede Osmanlı Devleti’nde ilk siyasetname “Kenz’ül Kübera” isimli kitaptır. II. Murat tarafından kaleme alınan “Nasihat-ı Sultan Murad” ise Fatih Sultan Mehmed’e nasihat şeklinde yazılan önemli bir siyasetname örneğidir. Ayrıca hem edebiyatımızın hem de tarihimizin en önemli siyasetname eseri ise ünlü Selçuklu veziri Nizamülmülk tarafından kaleme alınan “Siyasetname” isimli eserdir.

(Nizamülmülk’ün Siyasetnâme’sinden)

Bir önceki yazımız olan Osmanlı Devleti’nde Askeri Sınıf başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.

7 thoughts on “Siyasetnamelerde Padişahların Vasıfları

  1. Goodd repliws iin return of this matter with real arguments andd describing
    the whole thing about that.

  2. I do afcept ass true with alll oof thee concepts you’ve introdcuced to yur post.
    They’re vey convgincing annd caan definitely work. Nonetheless, thhe posfs
    arre very short for novices. Coud yoou pleease prolong tem a bit fro subsequent time?
    Thank youu foor tthe post.

  3. Great goods from you, man. I have understand your stuff previous to and you are just extremely fantastic.

    I really like what you have acquired here, certainly like what
    you’re stating and the way in which you say it. You make it entertaining
    and you still take care of to keep it smart. I can’t wait to
    read far more from you. This is really a tremendous site.

  4. I do consider all of the ideas you’ve introduced in your
    post. They’re very convincing and will definitely work.
    Nonetheless, the posts are very brief for beginners. May
    just you please extend them a little from subsequent time?
    Thank you for the post.

  5. Thiss page deinitely haas alll oof tthe ino I wannted abojt thijs subnject and
    didn’t know who to ask.

  6. Itts like yyou read myy mind! Yoou apppear tto kknow a lot about this, like yyou wrote the
    booik inn itt orr something. I thjnk thwt you can ddo with a ffew pics to drive thee message hoe a bit,
    buut othr than that, his is magnificent blog. An exellent read.
    Iwijll definiteely be back.

Comments are closed.