Menemen Kubilay Olayı Nedir? Ne oldu?
Osmanlı Devleti’nin yıkılması ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması sonrasında Anadolu topraklarında top yekûn bir değişim hareketi yaşanmıştır. Yüzyıllar boyunca alışılagelen birçok geleneksel ve dini ritüellerin yerini artık daha çağdaş ve medeni olan yenilikler almıştır. Bu çerçevede zaman zaman Anadolu halkı bu hızlı değişime ayak uyduramamış ve bazı önemli problemlerle karşılaşılmıştır. Özellikle Halifeliğin kaldırılarak Laik sistemin getirilmesi birçok dinci gurubu önemli ölçüde rahatsız ederken şeriatın ülkeye tekrar gelmesini isteyen kişiler birçok isyan hareketine kalkışmışlardır.
Menemen olayı da bu kalkışmalardan biri ve en önemlilerindendir. Şeriat isteyenler zaman zaman cumhuriyetin getirdiği çağdaş yenilikleri bahane ederek ayaklanmışlar ve birçok masum insanın kanını dökmüşlerdir. Bu bağlamda Menemen olayında şehit edilen Fehmi Kubilay bu noktada önemli bir sembol olmuş ve her yıl aralık ayında anılır olmuştur.
Olayın Gelişmesi
Manisa’nın Menemen ilçesinde sabah namazından sonra dört kişi cami çıkışında şeriat istediklerini belirterek yeşil sancak açarlar. Eli silahlı olan kişiler çeşitli tehditlerle yanına kalabalık bir grubu toplamayı başarırlar. Etraftan halkın katılımıyla daha da büyüyen grup arasında bulunan Derviş kılıklı Mehmet Efendi ve Şamlı Mehmet şeriatı korumak istediklerini mehdinin gelişinin yakın olduğunu ve kendilerini haberci olarak gönderdiklerini iddia ettiler.
Halifeliği geri getireceklerini ve arkalarında halifeye bağlı bir ordu olduğunu ilan eden Derviş Mehmet kendilerine itaat etmeyenlerin öldürüleceğini söylemeyi de ihmal etmedi. Bununla birlikte şapka konusunda da şapka giymenin kafirlik olduğunu söyleyerek devletin kanunlarına açık bir şekilde karşı geldiklerin ilan etmiş oldular. Bu çerçevede zaten çoğu cahil olan halk söylenenlere inanarak isyancıların safına geçmiştir.
Şehit Teğmen Kubilay
Menemen’in merkezinde bu şekilde bir olayın patlak vermesi üzerine ilçe garnizon komutanı yedek subaylardan Asteğmen Kubilay’a bir manga asker vererek olay yerine gönderir. Askerleriyle olay yerine varan Kubilay onları bundan vaz geçirmek ve ikna etmek için tek başına isyancıların arasına karışır. Ancak bu esnada isyancılardan biri silahıyla Kubilay’ı yaralar. Bunun üzerine askerler etrafa rastgele ateş açarlar ancak tüfeklerde gerçek mermi yerine manevra fişeği denen barutlar vardır. Derviş Mehmet bunun üzerine kendisine kurşun işlemediğini ve kendilerine biat etmelerini ister.
Bu esnada yaralı halde isyancıların arasından kurtulan Kubilay cami avlusuna sığınır. Ancak isyancılar onu takip ederek cami avlusunda şehit ederler. Kubilay’ı kurtarmak için gönderilen Bekçi Hasan ve Bekçi Şevki’de aynı şekilde öldürülür. Olaylar artık kontrolden çıkmıştır. Ancak olay yerine gelen takviye kuvvetler kısa bir çatışmadan sonra birçok isyancıyı öldürür ve kontrolü sağlar. Bölgede sıkıyönetim ilan edilir ve kurulan mahkemelerde elebaşı asiler idam edilir. Bütün bunlar çerçevesinde Şehit Kubilay ve Menemen hadisesi irtica noktasında verilen mücadelenin bir sembolü olarak yakın tarihimizde yerini almıştır.
Bir önceki yazımız olan Hürrem Sultan başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
