Lale Devri Nedir?

0

Yükselme dönemini tamamlayan Osmanlı Devleti bu dönemde her anlamda zirveye ulaşmıştır. Askeri, siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel anlamda en zirve dönemlerini yaşayan devlet bu dönemden sonra önce duraklama daha sonra ise gerileme dönemlerine girmiştir. Bu dönemlerde gerek padişahlar gerek devlet adamları devleti yine eski kudretli günlerine döndürebilmek için çeşitli yenilik hareketleri başlatmışlardır. İlk zamanlarda bu hareketler maliye ve askeri alanda yoğunlaşmış olup özellikle Yeniçeri Ocağı ve buradan beslenen devlet adamlarının engelleriyle önemli bir başarı elde edilememiştir. Bu bakımdan bu tür atılımlar bir isyan hareketiyle son bulmuştur.

Bu çerçevede 18. Yüzyılın başlarında yoğun ve zorlu savaşlardan çıkan Osmanlı Devleti 1718 yılında Pasarofça antlaşmasını imzalayarak bu savaş dönemine son vermiştir. Sultan III. Ahmet döneminde ve sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa önderliğinde o zamana kadar görülmemiş yenilik hareketlerine girişilmiştir. Özellikle reform denecek bazı yenilikler bu dönemde dikkat çekmiş ve batının üstünlüğü artık kabul edilmeye başlanmıştır. 1718 ile 1730 yılları arasında yaşanan bu dönem tarihimizde Lale devri olarak adlandırılır.

Lale Devri Canlandırılmış Görsel

Lale Devri’nin Başlaması

Aslında tarihi kaynaklarda ve diğer kitaplarda Lale devri diye bir isme rastlanmaz. Dönemin zorlu şartlarından çıkılıp her anlamda bir müddet devam eden refah ve yenilik dönemine girilmesi ve yine o dönemde İstanbul’daki estetik algıyı değiştirmek adına çok yoğun bir şekilde yetiştirilen lalelerden dolayı bu dönem Lale devri ismini almıştır. Bu anlamda on iki yıl süren bu döneme ilk kez Lale devri ismini veren ve bir şiirinde bahseden Yahya Kemal Beyatlı olmuştur.

Zorlu savaşları bitiren Pasarofça Antlaşmasından sonra Batı ile ilişkileri geliştirmek isteyen Osmanlı devleti ayrıca yenildiği bu savaşlardaki prestij kaybını da ortadan kaldırmak istemiştir. Bu noktada başlayan yenilik hareketleri özellikle İstanbul’da çok yoğun bir şekilde yaşanmış ve şehrin çehresi tamamen değişmiştir. Rengarenk bahçeler, lüks konaklar ve eğlenceler Lale devrinin zevk ve sefasını ortaya koymaktadır.

Yapılan Yenilikler

Lale devrinde yapılan yenilik hareketlerinden başlıcaları şunlardır:

  • Matbaanın kurulması.
  • Kâğıt, Kumaş ve Çini fabrikalarının açılması.
  • Batıdan önemli eserlerin tercüme edilmesi.
  • Askeri alanda yapılan ıslahatlar.
  • Mimarlık, resim ve minyatür atölyelerinin açılarak güzel sanatlar üzerinde yoğunlaşılması.
  • Kütüphanelerin kurulması, çeşitli eğlence gecelerinin düzenlenmesi ve tıp alanında yapılan yenilikler.

Bu dönemde yapılan yeniliklerle birlikte özellikle saray erkanının zevk ve sefa içinde yaşamaya devam etmesi halk arasında ciddi rahatsızlıklara sebep olmuştur. Ölçüsüz masraflar ve harcamalar herkesin gözüne batmaya başlamış ve ciddi bir tepki ortamı oluşmaya başlamıştır. Netice itibarıyla Patrona Halil isyanı patlak vermiş, yapılan yenilikler kaldırılmış, Sadrazam İbrahim Paşa idam edilmiş ve Sultan III. Ahmet de tahtı Sultan I. Mahmud’a bırakmak zorunda kalmıştır. Lale devri de bu şekilde sona ermiştir.

Bir önceki yazımız olan Kızıl Elma Nedir? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir