Yaş Antlaşması Nedir? Önemi Maddeleri

0

18. yüzyıl Osmanlı Devleti açısından genellikle Rusya ile mücadele edildiği bir dönem olmuştur. Özellikle yüzyılın ortalarında Kırım’ın elden çıkması Karadeniz üzerindeki Rus baskısını artırmış ayrıca Kafkaslar üzerinde de ciddi anlamda Rus baskısı oluşmuştur. Bunun üzerine Osmanlı Devleti hem Gürcistan hem de Kafkas bölgesi ile isteklerini Rusya’ya bir ültimatom ile bildirmiştir. Rusya’nın bu ültimatomu reddetmesiyle patlak veren Osmanlı Rus savaşı 1787-1791 yıllarını kapsar. Bu savaşta Osmanlı’nın asıl hedefi Kırım’ı geri almak olsa da eski gücünden son derece uzak olan devlet İngilizlerin kışkırtmasıyla girdiği bu savaştan hiç ummadığı bir yenilgiyle ayrılmıştır. Bununla birlikte savaşın başında sessiz kalan Avusturya daha sonraki dönemde Rusya’nın yanında savaşa girmiş ve Osmanlı devleti son derece zor durumda kalmıştır.

Savaşın Sonucu

Savaş devam ettiği sırada çok uluslu imparatorlukları derinden etkileyen Fransız ihtilali yaşandı. Birçok milletin bağımsızlık açısından ayaklanmalara başlaması ilk olarak Avusturya Macaristan İmparatorluğunu korkuttu ve Avusturya Ziştovi Anlaşmasıyla savaştan çekildi. Ancak bu durum da savaşın gidişatında önemli bir değişikliğe yol açmadı. Modernleşmesini yeni tamamlayan Rus orduları Osmanlı Ordusu karşısında son derece üstündü ve Karadeniz’de de Rus Donanması Osmanlı Donanmasını yenmişti. Bütün bu olumsuz şartlar doğrultusunda savaşı devam ettiremeyeceğini anlayan Osmanlı Devleti barış antlaşması istedi. Prusya ve İngiltere’nin araya girmesi ve Rusya’nın kazançlı bir şekilde imzalayacağı bir barış antlaşmasına sıcak bakması sebebiyle iki devlet arasında 1792 yılında Yaş Antlaşması imzalamıştır.

Yaş Antlaşması ve Maddeleri

Sultan III. Selim zamanında imzalanan Yaş Antlaşması Osmanlı Devleti’nin gerileme dönemini tamamlayıp çöküş dönemine başladığının kanıtı kabul edilir. Kuzey Karadeniz’deki ve Kafkaslardaki haklarından vaz geçen Osmanlı Devleti ağır şartları ile Yaş Antlaşmasını da Kabul etmek zorunda kalmıştır. Anlaşmanın maddeleri şu şekildedir:

  • Daha önce imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşmasının bütün hükümleri geçerli sayılacaktır.
  • Dinyester ırmağı iki ülke arasında sınır kabul edilecek ve iki ülke savaş esnasında işgal ettiği topraklardan çekilecektir.
  • Hotin ve Özi Kalesi Ruslara bırakılacak Özkırı bölgesi de Rusların olacaktır.
  • Savaş esnasında her iki tarafta alınan tutsaklar karşılıklı olarak serbest bırakılacaktır.
  • Rusya’nın savaş sırasında işgal ettiği Bender, Akkerman, Kili ve diğer kaleler Osmanlı’ya iade edilecektir.
  • Boğdan bir müddet Rus işgalinde kalacak bu müddet süresince de Osmanlı Boğdan’dan vergi almayacaktır. Ayrıca Rusya’nın Boğdan’ı boşalttıktan sonraki iki sene de vergi alınmayacaktır.
  • Daha önce yapılan antlaşmalarda yer alan her iki tarafın da ticari serbestliği de devam edecektir.

Yaş Antlaşmasıyla özelikle Karadeniz’de Rusların hakimiyeti perçinlenmiş oldu. Osmanlı Devleti artık çöküş dönemine girmiş ve III. Selimle birlikte yenileşme hareketlerini hızlandırmıştır. Ancak bütün bunlar devletin çöküşünü engelleyememiştir. Ayrıca Fransız ihtilalinin yıkıcı etkisini devlet bu dönemden sonra daha güçlü bir şekilde yaşamıştır.

Bir önceki yazımız olan Wilson İlkeleri Nelerdir? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir