Wilson İlkeleri Nelerdir?

1

Birinci Dünya Savaşı ABD’nin savaşa katılmasıyla seyrini değiştirmiş ve İtilaf Devletleri lehine sonuçlanmıştır. Ancak hem yenenler hem de yenilenler için son derece yıkıcı bir savaş olan savaş sonrasında birçok antlaşma imzalanmış ve birçok sınır İtilaf devletleri lehine değişmiştir. Bu doğrultuda savaşın kimin tarafından kazanılacağının netleşmesiyle birlikte 8 Ocak 1918 günü ABD Başkanı Wilson her iki taraf içinde geçerli olmasını istediği on dört maddelik bir bildiri yayınlar. Burada başkanın asıl hedefi dünya üzerinden bir daha böyle bir savaşın yaşanmasını engellemek ve insanlar arasındaki barışı yaymak olduğu söylenebilir.

Bununla birlikte İtilaf Devletleri tarafından Fransa ve İngiltere başbakanları amaçlarının yeni topraklar kazanmak olmadığını ve hatta İngiliz Başbakan Lloyd George Türklerin başkentinde gözümüz yok şeklinde Wilson ilkelerini destekleyen açıklamalar yapmışlardır. Bu bağlamda bir taraftan Wilson’u memnun etmek isterken diğer taraftan kendi çıkarlarını gözetmeye devam etmişlerdir.

Wilson’un Amacı

Wilson ilkelerinin yayınlanma amacı ilk olarak savaşı bitirmektir. Savaşın bitmesinden sonra diğer bir savaşa zemin hazırlayacak olan büyük toprak değişimlerinin yaşanmamasıdır. Ayrıca Amerika açısından dünya siyasetinde söz sahibi olmak ve yenilen devletlerin hakkını koruyarak ABD çıkarlarını her platformda savunmak olarak belirlenmiştir. Bunun yanında yenilen devletlerin toprak bütünlüğünü korumayı amaçlayan Wilson ilkeleri yayınlandığında önemli bir heyecan oluştursa da uygulama açısından aynı başarıyı göstermemiştir. İtilaf Devletleri kendi çıkarları doğrultusunda işgallerine devam etmişlerdir.

Maddeler

Wilson ilkelerinin açıklanması Birinci Dünya Savaşı’nın daha hızlı bir şekilde sonuçlanmasını sağlamıştır. Toprak değişikliğinin olmayacağı ilkesi özellikle yenilen İttifak Devletleri arasında bir heyecan uyandırmıştır. Ancak pratikte durum bu şekilde olmamıştır. İlan edilen ilkeler şu şekildedir:

  • Savaş sonrasında imzalanan barış antlaşmaları tamamen kamuoyunun göz önünde olmalıdır. Antlaşmalardan sonra herhangi bir ikili veya üçlü gizli bir antlaşma yapılmamalıdır.
  • Denizlerin uluslararası statüsü korunmakla birlikte herhangi bir savaş sırasında ise devletlerin kendi kara suları dışındaki gemi faaliyetinin devam etmesi gerekir.
  • Barış antlaşmaları çerçevesinde ekonomi alanında konulan maddeler ticaretin önündeki engelleri kaldırılması şeklinde olmalı ve ticaret her devlet için eşit şekilde olmalıdır.
  • Savaşa katılan her devlet için güvenliği sağlayacak derecede olmak üzere askeri güç en az seviyeye indirilmeli ve bu konuda güvence verilmelidir.
  • Osmanlı Devleti topraklarında yaşayan Türkler için güvenli bir egemenlik hakkı tanınmalıdır. Bunun yanında Çanakkale Boğazı uluslararası güvencelerle bütün gemi trafiğine açık olmalıdır.
  • Büyük ve küçük bütün devletler toprak bütünlüğü konusunda birbirine güvence vermelidir. Bu güvence sözleşmelerle imza altına alınmalıdır.

Bu maddeleriyle dikkat çeken Wilson ilkeleri dünya barışını korumak amacıyla ilan edilmiş olsa da ilk başlarda oldukça rağbet görüp heyecan uyandırsa da sonu o şekilde olmamıştır. İlkeler göz ardı edilmiş ve devletler kendi antlaşmalarını kendi bildikleri şekilde imzalamıştır.

Bir önceki yazımız olan Londra Antlaşması Maddeleri ve Sonuçları başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.

1 thought on “Wilson İlkeleri Nelerdir?

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir