İnkilap Tarihi Ve Atatürkçülük

I. DÜNYA SAVAŞI VE SONUÇLARI

I. DÜNYA SAVAŞI’NIN NEDENLERİ

• 
  Almanya ve İtalya’nın siyasi birliklerini geç de olsa tamamlamaları, hammadde ve pazar arayışına girerek sömürge elde etmek istemeleri.
• 
  Almanya’nın Fransa’dan Alsas-Loren’i alması
• 
  Rusya’nın balkanlarda sürdürdüğü Panslavizm politikasından Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun rahatsız olması
• 
  Sırbistan’ın Avusturya-Macaristan İmparatorluğu topraklarında yaşayan Sırpları kendi topraklarına dâhil etmek istemesi 

• Fransız İhtilalı’nın yaydığı ulusçuluk akımının etkisi

I. DÜNYA SAVAŞINDA TARAFLAR

İttifak (Bağlaşma) Devletleri

Almanya, İtalya, Avusturya-Macaristan

İtilaf (Anlaşma) Devletleri

İngiltere, Fransa, Rusya

Bu üçlü bloklara İttifak Devletleri tarafında Osmanlı Devleti ve Bulgaristan; İtilaf Devletleri tarafında ise ABD, Sırbistan ve Yunanistan dâhil olmuşlardır. Ayrıca İtalya savaşın başında taraf değiştirmiş, İtilaf Devletleri bloğuna katılmıştır. Savaş diğer irili ufaklı birçok devletin katılımıyla bütün dünyayı sarmıştır.

SAVAŞIN BAŞLAMASI

Avusturya-Macaristan veliahdının Saraybosna ziyareti sırasında bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi üzerine Avusturya-Macaristan Sırbistan’a savaş ilan etmiştir. (1914) Bunun üzerine Rusya da Sırbistan’ı desteklemiş ve savaşa katılmıştır. Almanya, İngiltere ve Fransa’nın katılımının ardından, Japonya’nın Almanya’nın Uzak Doğu sömürgelerini işgal etmesiyle savaş okyanusa yayılmıştır.

Savaşın hemen başında İtalya aşağıdaki nedenlerle taraf değiştirmiştir:

• 
  Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile aralarındaki sınır problemleri
• 
  İtilaf devletlerinin İtalya’ya, Trablusgarp’ı işgalinde izin vermeleri ve desteklemeleri
• 
  Osmanlı topraklarında gözü olan İtalya’ya, İtilaf devletlerinin toprak vaat etmesi

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDA OSMANLI DEVLETİ

OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞ ÖNCESİ DURUMU

1683 Viyana Bozgunu’ndan beri büyük bir çöküş yaşayan Osmanlı Devleti, iyice güçten düşmüş, son olarak Trablusgarp ve Balkan savaşlarında bu durum iyice görülmüştü.

Bab-ı Ali baskını ile yönetimi tamamen ele geçiren İttihatçılar, Balkan savaşlarında kaybedilen toprakları geri almak istemişlerdir.

Osmanlı Devleti çöküşe çok önceleri girmiş olmasına rağmen, Avrupa devletleri arasındaki çıkar çatışmalarından yararlanarak “Denge Politikası”nı izlemişti

.
Siyasi birliğin geç sağlanmasına rağmen, hızlı bir gelişme göstererek, güçlü bir devlet haline gelen Almanya’nın gösterdiği bu başarı, İttihatçılarda Alman hayranlığı uyandırırmış, İttihat ve Terakki döneminde de Alman yanlısı politika devam ettirilmiştir.

Almanya’nın büyük bir tehlike haline gelmesi üzerine İngiltere, Doğu (Şark) politikasını değiştirmiş ve Rusya ile yakınlaşarak, Reval Görüşmeleri’nde Osmanlı topraklarını Rusya ile paylaşmıştır.

I. DÜNYA SAVAŞI BAŞLADIĞINDA OSMANLI DEVLETİ’NİN TUTUMU

Birinci Dünya Savaşı başlayınca, Osmanlı yönetiminde görüş ayrılığı çıkmış, İttihatçılar Almanya yanında savaşa girilmesini isterken, Padişah V. Mehmet Reşat savaşta tarafsız kalmayı düşünmüştür.

Diğer taraftan Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni savaşa sokmak istemesinin nedenleri şunlardır:

• 
  Savaşı geniş alanlara yayarak, İtilaf devletlerinin gücünü bölme
• 
  Osmanlı Devleti’nin stratejik konumundan ve boğazlardan yararlanma
• 
  İngiltere’nin sömürgelerine giden yol üzerinde denetimi sağlama
• 
  Osmanlı halifesinin Müslümanlar üzerindeki nüfuzunu kullanarak, cihat çağrısı yaptırma, böylece İngiliz ve Fransız sömürgelerindeki Müslümanları ayaklandırma
• 
  Osmanlı Devleti’nin insan gücünden yararlanma

I. Dünya Savaşı’nda bazı cephelerin komutası Alman subaylara bırakılmıştır. Mustafa Kemal, bazı cephelerde komutanın yabancı subaylara bırakılmasına bağımsız devlet anlayışına uymadığı için karşı çıkmıştır.

Osmanlı Devleti savaş başlayınca tarafsız olduğunu, Boğazları bütün gemilere kapattığını ve kapitülasyonları kaldırdığını ilan etmiştir.

Osmanlı Devleti tarafsızlığını ilan etmesine rağmen, Almanya ile gizli iş birliği anlaşması da imzalamıştır. Osmanlı Devleti İtilaf devletlerine güvenmediği ve olası bir saldırı karşısında Almanya’nın desteğini sağlamayı amaçladığı için böyle bir anlaşma yapmıştır.

Osmanlı Devleti, ayrıca savaş öncesi genel seferberlik ilan etmiştir.

OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRMESİ

Savaşa girme yanlısı olan İttihatçılarla Almanya’nın görüşmesi sürerken, Atlas Okyanusu’nda İngiliz donanmalarından kaçan iki Alman gemisi, Akdeniz’e girerek, boğazları geçmiş ve Osmanlı Devleti’ne sığınmıştır.

Alman gemilerini takip eden İngiliz donanması, Çanakkale Boğazı’na kadar gelmiş, Osmanlı Devleti bu gemilerin savaş öncesi Almanya’ya sipariş verildiğini ve satın alındığını duyurmuştur.

Goben ve Breslaw olan adları, Yavuz ve Midilli olarak değiştirilen bu gemiler, bir gece Karadeniz’e açılarak Rus limanlarını bombalamıştır. Sonuç olarak, Rusya’nın savaş ilan etmesiyle Osmanlı Devleti resmen Birinci Dünya Savaşı’na girmiştir.

Bir önceki yazımız olan Osmanlı Tarihi başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.