Çağdaş Türk Ve Dünya Tarihi
I. Dünya Savaşı Sonrası Dünya’nın Genel Durumu
İngiltere: I. Dünya Savaşı’ndan en karlı ayrılan devletlerden biridir. Sömürge imparatorluğunu daha da genişletmiş, Ortadoğu’da yayılma alanı bulmuştur. (Irak, Ürdün, Basra Körfezi, Suudi Arabistan, Mısır)
Fransa: İngiltere’nin yanında savaştan kazançlı çıkan bir diğer devlet Fransa’dır. Ortadoğu’da Suriye ve Lübnan üzerinde mandasını kurmuştur.
ABD: I. Dünya Savaşı’na kadar Avrupa siyasetinde söz sahibi olamayan ABD savaş sonrası güçlü bir taraf olarak ortaya çıkmıştır. Wilson ilkelerini yayınlayarak dünya siyasetine yön vermeye çalışmıştır.
Rusya: Çarlık Rusya’nın yıkılmasıyla Sovyet Rusya kurulmuş, Lenin önderliğinde sosyalist rejimi yaymaya çalışmıştır.1930’lardan sonra dünya siyasetine yön verecek güçlü bir devlet olarak ortaya çıkmıştır.
İtalya: I. Dünya Savaşı’nın galipleri arasında yer alsa da beklediği çıkarları elde edememiştir. Kuzey Afrika’da yayılma alanı aramıştır.
Almanya: I. Dünya Savaşı’nda yenilen Almanya Versay Antlaşması’nın koşullarını ortadan kaldırmaya çalışmıştır.1930’lardan sonra Hitler’in yönetime egemen olmasıyla saldırgan bir politika izlemiştir.
Japonya: Uzak Doğu’da yeni bir güç olarak ortaya çıkmış, genişleme politikası izlemiştir.
I. Dünya Savaşı Sonrası Barışı Koruma Çabaları
Locarno Antlaşması (1925)
Almanya’dan gelebilecek tehlikelere karşı, Fransa’nın; Almanya, İngiltere, İtalya, Polonya, Belçika ve Çekoslovakya arasında imzaladığı antlaşmadır.
Kellog Paktı (1928)
ABD ile Fransa arasında imzalanmıştır. Almanya’nın yayılmacı politikasına karşıdır ve muhtemel bir savaşı lanetlemişlerdir.
Balkan Antantı (1934)
İtalya ve Almanya’nın yayılmacı politikasına karşı; Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasındaki sınır güvenliği ve saldırmazlık antlaşmasıdır.
Sadabad Paktı (1937)
İtalya’nın Doğu Akdeniz ve Ortadoğu’daki tehdidine karşı; Türkiye, Irak, İran ve Afganistan arasındaki ittifak ve saldırmazlık antlaşmasıdır.
Rapollo Antlaşması (1922)
Almanya’nın Sovyet rejimini tanıdığı anlaşmadır.
Monroe Doktrini
ABD Başkanı James Monroe’nin yayınladığı bildiridir. Bildiride; Avrupa’nın Amerika kıtasını ilgilendiren sorunlarına karışmaması gerektiğini, ABD’nin de Avrupa’daki savaşlara katılmak niyetinde olmadığını belirtmiştir. Amerika Amerikalılarındır politikası.
Basmacılık Hareketi (1917-1931)
Orta Asya Türklerinin Sovyet Rusya’ya karşı 1917’den 1931’e kadar aralıklarla devam eden bağımsızlık mücadelesine “Basmacılık Hareketi” denir. Basmacılık Hareketi içersinde yer alan Enver Paşa önemli başarılar sağladıysa da Türkistanlı diğer önderlerin yardım etmemesi üzerine Sovyet kuvvetleriyle giriştiği savaşta yenilerek Kızıl Ordu tarafından öldürülmüştür.
Sovyet Rusya, dünya kamuoyuna bu hareketi önemsiz bir olay gibi göstererek mücadeleye katılanları; basmacı, basan veya haydutluk eden anlamında “Basmacı Hareketi” olarak tanımlamıştır.
Bir önceki yazımız olan İnkilap Tarihi Ve Atatürkçülük başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
