Gök Tanrı İnancı

İnsanlık tarih boyunca birçok farklı inanışa sahip olmuştur. Dünya üzerinde var olan veya gökte yer alan nesneler de dahil olmak üzere inanma ihtiyacını birçok noktada denemiştir. Bunun yanında özel bir yaratıcı, görünmeyen bir kuvvet olduğu inancı da her zaman için yerini korumuştur. Bu çerçevede özellikle Orta Asya Türk topluluklarında görülen Gök Tanrı inancı son derece yaygın olarak görülmüştür. Özellikle Türkler tarafından kabul gören Gök Tanrı inancında inanılan Tanrı oldukça büyük ve yüce bir varlıktır. Darlıkta, sıkıntıda ve savaşta kendisinden yarım istenilen bir yaratıcıdır.

Tengricilik olarak da bilinen Gök Tanrı inancı Türklerin en eski inanışlarından biri olarak kabul edilir. Hatta tarihi kaynaklarda Türklerin Müslüman olmasını İslam dininin Gök Tanrı inancına benzemesine bağlayanlarda bulunur. Bu çerçevede Gök Tanrı hem Türkler ’in siyasi birlikleri ve Kızıl Elma hakimiyeti için bir sembol sayılırken hem de eşi ve benzeri olmayan bir yaratıcıdır. Bu sayede Türkler her işlerinde ve hükümlerinde Gök Tanrıya bağlılıklarını bildirmişler ve devlet yönetiminde bu inanış etkili olmuştur.

Kızıl Elma Nedir?

Gök Tanrı’nın Özellikleri

Tarihten itibaren Gök Tanrı Türklerin tanrısı olarak bilinir. Bu bakımdan birçok farklı özellikle ifade edilen Gök Tanrı Türklere göre birçok özelliğe sahiptir. Bu özellikleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Gök Tanrının eşi ve benzeri yoktur. Hem yerin hem de göğün tek hakimidir.
• Gök Tanrı sonsuz olarak nitelendirilen gök yüzünün ruhudur. Türklerin Tanrısıdır.
• Türklerdeki Gök Tanrı inancına göre Gök Tanrı günlük yaşanılan olaylara müdahale etmez. Sıradan olaylara karışmayan Tanrıdan özellikle özel zamanlarda, savaşlarda ve olağanüstü durumlarda yardım istenir ve Gök Tanrı da yardım eder.
• Var olan bütün evrenin sahibi Gök Tanrı’dır. Bu bakımdan devlet yönetimi ve hükümler ona göre konulur.
• Yine eski Türklerdeki Gök Tanrı inancına göre Tanrı bir kişiyi yüceltebilir ve onu kutsayabilir. Ayrıca kötü işleri ve sözleri Gök Tanrı sevmez.

Bu bağlamda mutlak varlıkların ve bütün kâinatın yaratıcısıdır. Yücedir ve ona her zaman için ihtiyaç duyulabilir.

Gök Tanrı

Bütün bunlarla birlikte güneş, ateş ve su Tanrı’nın gücünün simgeleridir. Bu anlamda özellikle güneşe de kutsal bir anlam yükleyen boylar ve inanışlar görülmüştür. Diğer taraftan Gök Tanrı inancında bilinmesi gereken en önemli kavramlardan biri de Kut inancıdır. Tanrı’nın sadece hükümdarlara verdiği kabul edilen Kut inancı Tanrı’nın uygun gördüğü kağanlara ve hükümdarlara verilir. Bu anlamda eski Türk inancında hükümdarların Gök Tanrı’nın ruhundan bir parça taşıdığına inanılır.

Kut hükümdarın ölmesiyle bitmemektedir. Hükümdarın evlatlarına da geçen Kut bu anlamda hükümdarlığın da babadan oğula geçmesini sağlayan yegâne sebep olarak kabul edilir. Ayrıca hükümdarların kanı kutsal kabul edildiğinde ölüm cezası gibi durumlarda kan akıtılmadan boğularak öldürülmeleri daha inanışa göre daha uygun görülmüştür.

Bir önceki yazımız olan Uhud Savaşı Tarihi başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.