Dört Halife Dönemi

İslam tarihinde Peygamber Efendimiz ’in vefatından sonra başa geçen kişilere halife denir. Hz. Muhammet ömür sürdüğü altmış üç yıl ve peygamberlik yaptığı yirmi üç sene boyunca hem İslamiyet’i yaymış hem de Müslümanların devletleşmesini sağlayarak bir İslam devleti kurmuştur. Onun vefatından sonra Müslümanların başına kimin geçeceği tartışma konusu olmuş ve yapılan istişareler ve görüşler neticesinde Hz. Peygamber’den sonra insanların en faziletlisi olan Hz. Ebubekir’in halifeliğinde karar kılınmıştır. Sonra ise sırasıyla Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali Müslümanların halifesi olmuşlardır. Bu dört sahabe dönemine ise dört halife dönemi adı verilir.

Hz. Ebubekir Dönemi

Hz. Muhammed’in mağara arkadaşı, en yakın dostu ve ilk Müslümanlardan olan Hz. Ebubekir peygamber efendimizin vefatından sonra sahabe tarafından ilk halife olarak seçilmiştir. Bütün Müslümanlar ona biat ederek halifeliğini kabul etmişler ve o da iki sene boyunca Müslümanların reisi olarak halifelik yapmıştır. Onun döneminde Hz. Muhammed’in vefat etmesi sebebiyle ortaya çıkan yalancı peygamberlerle mücadele edilmiştir. Bununla birlikte Hz. Ebubekir Hz. Muhammed’in hazırlamış olduğu son ordu olan Üsame ordusunu da sefere göndererek Müslümanları bir arada tutmayı başarmış ve 634 yılında vefat etmiştir.

Hz. Ömer Dönemi

Hz. Ömer İslam’ın ilk yıllarında en büyük düşmanken sonradan Müslüman olmuş ve Hz. Muhammed’in en yakınları arasında girmiştir. Hz. Ebubekir’in vefatından sonra sahabe onun halifeliğinde ittifak ettiler. Adalet güneşi olan Hz. Ömer döneminde İslam devletinin sınırları önemli ölçüde büyümüştür. İran fethedilmiş, Irak, Şam, Kudüs, Azerbaycan, Ermenistan civarları fethedilerek İslam’la tanışmışlardır. Bununla birlikte İslam devletindeki teşkilatlanma büyük ölçüde onun zamanında sağlanmıştır. Bu çerçevede Hz. Ömer’in İslam tarihi açısından önemi büyüktür. 644 yılında bir köle tarafından mescitte şehit edilmiştir.

Hz. Osman Dönemi

Hz. Muhammed’in damadı olan Hz. Osman Müslümanların üçüncü halifesi olmuştur. Hz. Ömer ölüm döşeğindeyken halife seçimini bir kurula bırakmış ve kurul da Hz. Osman üzerinde karar kılmıştır. Hz. Osman’ın halifelik dönemini iki kısma ayırmak gerekir. Birinci dönem İslam hakimiyetinin ve saadetinin devam ettiği dönem olmuştur. Bu dönemde Horasan, Kuzey Afrika, Kıbrıs ve Trablus bölgeleri fethedilerek İslam Devleti’nin sınırları oldukça genişlemiştir. İkinci dönemde ise devlet yönetiminde yaşanan bazı sıkıntılar sebebiyle birçok noktada problemler yaşanmıştır. Nitekim bu problemler Hz. Osman’ın şehit edilmesine kadar varmış ve Hz. Osman evinde Kur’an okurken asiler tarafından şehit edilmiştir.

Hz. Ali Dönemi

Sahabe arasında hem ilmiyle hem de cesaretiyle bilinen Hz. Ali Peygamber Efendimiz ‘in amca oğludur. Onun vefatından sonra hem Hz. Ebu Bekir hem de Hz. Ömer zamanında devletin baş kadısı unvanını taşımıştır. Hz. Ömer’in vefatından sonra halifeliğin seçimleri noktasında Hz. Osman ve kendisi kalmış o Hz. Osman’a biat ederek onun halife seçilmesini sağlamıştır. Hz. Osman’ın şehit edilmesinden sonra ise halifelik kendisine teklif edilmiş önce kabul etmek istemese de Müslümanların içerisindeki ayrılıkları görünce kabul etmek zorunda kalmıştır. Onun dönemi iç karışıklıklarla geçmiştir. Cemel ve Sıffın vakaları bu dönemde yaşanmıştır. Hz. Ali’nin bir harici tarafından şehit edilmesiyle dört halife dönemi sona ermiştir.

Bir önceki yazımız olan Yalın Üretim Nedir? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.