Göktürk Kağanlığı

Göktürk devleti resmi olarak adında Türk ibaresi geçen ilk Türk devletidir.Göktürk İmparatorluğu yine başka bir Türk devleti olan Ak Hun’larla dönemdeş olup onlarla savaşmışlar ve yok etmişlerdir.Yine gelenekler bozulmayıp devlet doğu ve batıya ayrılmış doğuyu devleti kuran Bumin Kağan batıyıda kardeşi İstemi Kağan yönetmiştir.Göktürk Devleti komşuları olan çinliler,sasaniler hatta bizanslılarla bile iyi ilişkiler kurabilmişken soydaşları Ak Hun’lularla anlaşamamışlardır. Göktürkler resmi olarak batı ve doğu olmak üzere ikiye ayrıldığında bugünkü rusya federasyonu topraklarına yakın bir toprağa ulaşmıştır.

Çin kaynaklarında Göktürk’lerin atasının Hun’lar olduğundan ve aşina (anlamı kurt) ismini taşıyan bir aileye mensup olduklarından bahseder.Kurt 2500 yıldır Türk tarihinde imge edilmiş yani sembolümüz haline gelmiş bir varlıktır.Göktürk kağanlığı kurulmadan önce Hun ailesine mensup olan bu aile Cücenlerin yanına yerleşir ve demir işçiliği yaparlar.Daha sonra Bumin Kağan Cücen kralının kızını ister.Kral çok sert bir dille Bumin’le dalga geçer.Kral şöyle der: “Senin gibi demirci bir kölem benim kızımı hangi cesaret ve cür’etle nasıl ister?”Ve Bumin Kağan da bunun üzerine Cücen’in yanına giderek onu tarihin tozlu sayfalarına gömer.

Göktürk devleti 582 yılında kardeş kavgaları yüzünden sınırsal olarak doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrılır.Bu ayrılmayı fırsat bilenler çok olsa da başarılı olamaz.Ama Göktürk devletinden yine bir cengaver çıkar ve devleti yeninden birleştirir onun adı İlteriş Kağan’dır.İlteriş Kağan’ın kurduğu devlete kimi tarihçiler 2.Göktürk Devleti kimi tarihçilerde Kutluk Devleti demiştir.Kutluk denmesinin sebebi adının İlteriş Kutluk Kağan olmasıdır.Daha sonra İlteriş’in torunu Bilge Kağan devleti arasında budizmi yaymayı planlasada veziri Tonyukuk budizmin insandaki hükmetme duygusunu yok ettiği için buna karşı çıktı ve kabul ettirmedi.Göktürk devleti 745 yılında devlet içinde dolanıp duran ihtiraslardan ve ihanetlerden dolayı Uygur Türkleri tarafından yok edilmiştir.

Günümüzde kendini Türk olarak adlandıran herkes Göktürkler’den gelmiştir.Ve Göktürk yazıtlarına göre Türk’ler 12 millettir.Yazıtlarda millet kavramı budun olarak geçtiği için 12 milleti 12 budun olarak adlandırmak daha doğru olur.Bunlar Türk budun,Oğuz budun,On-ok budun,Karluk budun,Türgiş budun,Ediz budun,İzgil budun,Töliş budun,Tarduş budun,Çik budun,Az budun ve Soğdak budun’dur.Günümüzdeki tüm Türk’ler bu kökenlere mensuptur.

Onlar orhun yazıtlarında Türk milleti yerine Türk budun demişlerdir.Bilge Kağan adına yazılmış hitabede şöyle der:Ey Türk Oğuz Beyleri, işitin! Üstte gök çökmedikçe, altta yer denizi delinmedikçe, ilini töreni kim bozabilir? Ey Türk ulusu! Kendine dön. Seni yükseltmiş Bilge Kağanı’na, özgür ve bağımsız ülkene karşı hata ettin, kötü duruma düşürdün. Ulusun adı, sanı yok olmasın diye, Türk ulusu için gece uyumadım, gündüz oturmadım. Kardeşim Kül Tigin ve iki Şad ile ölesiye, bitesiye çalıştım… 

Özüm kağan oturduğumda, yerden yere varmış millet, öle bite, yayan, çıplak, yine geldi. Milleti yüceltmek için oniki savaş yaptım. Sonra, Tanrı yarlıkladığı, talihim var olduğu için, ölecek milleti dirilttim. Aç milleti tok, uz milleti çok kıldım. Giyimsiz milleti giyimli, yoksul milleti bay kıldım. Dört yandaki milletler hep bana tabi oldular. Milleti düşmansız kıldım.

Bir önceki yazımız olan Günümüz Türk Cumhuriyetleri ve Devletleri başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.